“Hủng pào sựa”, “Lãn pào sựa”
Đá quý đỏ (Ruby) còn có tên là “Hồng ngọc”, ở xứ mình có hai nơi khai thác chủ yếu là bãi Lục Yên tỉnh Yên bái và bãi Quỳ Châu tỉnh Nghệ An. Đá xanh (Saphir) còn có tên "Bích ngọc" thì đẹp nhứt là ở huyện Di Linh tỉnh Lâm Đồng, nhì là bãi Gia nghĩa tỉnh Đak Nông, thứ ba mới tới bãi Hàm Thuận yên tỉnh Thuận Hải.Mấy bãi Lục Yên và Quỳ Châu thì đá xanh dính màu đỏ do bị tác dụng bởi mangan nên không đẹp.
Nhiều thằng từ nghèo khổ xơ xác nay nhà cửa vốn liếng dồi dào nghiễm nhiên góp mặt dân Saigon. Còn nhiều lắm mấy đàn anh thân mang bộ đồ rách mở miệng toàn thứ giọng trọ trẹ, thằng nào gần lắm thì cũng “Im ra bín xia im dzìa pheng thiếc” (em ra bến xe em về Phan Thiết). Như thằng đàn anh N. “vịt” từng tuyên bố : “Chú N. “vịt” đây từ ngoài quê vô đây trong túi chỉ hai ngàn đồng mà kiếm mấy trăm triệu rồi… nay bia ôm hết tiền là tiền bá tánh chớ nào phải tiền của chú N. đây đâu mà bà xã lo chi cho mệt, mai chú N. đây lại kiếm chớ có sao?”. Mấy kỳ đá banh uốt cớp chi đó là các đàn anh trọ trẹ rủ nhau rụng như sung, vậy chớ còn không chịu bật bãi về quê nhà lo mần ruộng mà bám đất saigon vật vờ như ma chơi…
Tới khi bãi đá xanh Gia Nghĩa nổi lên, nhiều đàn anh nhỏ lớn quen với rừng rú nhanh chân nhảy lên bãi từ rất sớm, thế rồi lại thấy tụi nó “sâu bọ lên làm người” rủng rẻng tiền bạc xe cộ dân Saigon lé mắt… Nhưng rồi bản chất quê mùa ngu dốt lưu manh chưa có điều kiện để mà từ bỏ, một thời gian lại khiến phần lớn đám đàn anh đàn chị là người ở đâu tận “cây số trăm hai lăm” hay Phan Thiết chi đó chỉ còn thiếu nước xách giỏ mà đi ăn mày vì thói bài bạc gái mú…
Tình cờ đọc qua Blog của daithieugia nào đó kể qua về mấy tay buôn đá thời đó ngoài Bắc, có tên của đàn anh Quang “lợn” tui đã gặp và mua bán với nó ở Saigon, thằng Quang “lợn” này nhỏ tuổi chừng 24-25 (1991), nghe nói nó thứ thứ máu mặt hạng nhì ba ở Lục Yên giàu cỡ nào không biết chớ từ Lục Yên vô Saigon côi cút thì coi bộ yếu rõ… đàn anh lừng tiếng gì mà đi dâu cũng lơn tơn ngồi xe ôm thui thủi không một thằng em theo hầu thì chớ kể.
Thằng tui từng nghe nói hạng nhứt miền Bắc là anh em Phà, Sằn nào đó trên bãi mà tui chưa gặp, nghe kể hai thằng anh em đó làm ăn lớn với đám Thailan, Trung Quốc chớ không thèm buôn bán với dân buôn đá Saigon ít tiền. Nghe nói anh em tụi nó có nhà Saigon vô ở chơi chớ khỏi thèm để ý tình hình mua bán ở Saigon.
Năm chín mươi tới chín ba làng đá Saigon cực thịnh, năm chín tư tới chín sáu rớt thê thảm, từ năm chín bảy thằng nào còn vốn lo nhảy tìm cách khác kiếm ăn, số còn lại theo nhau “chết” sạch, thằng tui đầu năm chín lăm dù ngày vẫn kiếm hai trăm ngàn nhưng vẫn mắc cỡ mình từ thân phận chủ cả tiếng tăm nay rớt xuống hàng cò lái nên bỏ Saigon về quê bán muối tới tháng 5/2001 lại dắt một thằng em trở về Saigon chinh phạt “lấy lại nước Pháp”.
./
