Nói lại cho đúng

Báo “Đất mũi cuối tuần” là chuyên đề Văn hóa - Nghệ thuật của báo ảnh Đất mũi – Cà Mau có bài “Trò chuyện với NS Kiều Hoa – Đoàn cải lương Vĩnh Long” do Nam Khánh thực hiện… sau khi đọc qua bài báo rồi thằng tui thấy có vài điểm cần phải nói lại cho rõ…

Trước hết, tại sao chuyện riêng của NS Kiều Hoa chia sẻ cho bạn đọc mà tui lại biết để nói lại cho rõ ? - Tui xin giải thích ngay đây.

Năm 1981, Một người đàn ông trung niên đẹp trai, tướng tá cao lớn, cử chỉ rất phong độ mã thượng tới nhà tui tại thị xã Thủ Dầu Một, ông già tui biểu đây là chú Hoài Nhân đang xin đưa đoàn hát của chú về đăng ký ở tỉnh…

Tui còn gặp chú Hoài Nhân rất nhiều lần cho tới khi đoàn cải lương Sông Bé 3 biểu diễn ra mắt lãnh đạo tỉnh nhà. Chú Hoài Nhân có vợ là cô Kiều Hoa. Nhà chú Hoài Nhân ở con hẻm bên cạnh Trường Nghệ thuật sân khấu đường Cống Quỳnh đối diện rạp hát chi đó mà tui quên tên, đâu như rạp Thăng Long mà tui hỏng nhớ có đúng hong. Vợ chồng Hoài Nhân - Kiều Hoa có hai đứa con một trai một gái, thằng lớn là con trai tên Thuyên, thằng nhỏ này khi tui thấy nó thì nó chừng lớp 3 hay lớp 4 chi đó… thằng nhóc cực hỗn vì nó biết ai cũng sợ bà ngoại nó, nó thấy ai cũng nịnh má nó, nó ý thức được nó là con của chủ… con bé gái thì tui hỏng nhớ chi ngoài chuyện với mọi người thì con bé rất dễ thương…

Gia đình cô Kiều Hoa thì bà má Hai là má ruột cô Kiều Hoa. Trong đoàn hát ai cũng kêu nịnh bả là má Hai, kể cả mấy anh kép già chuyên đóng vai kép độc như Hoàng Ghi vân vân. Má Hai một người đàn bà tuy già, tướng gầy yếu nhưng còn rất khỏe mạnh, là thái hậu có quyền uy tối thượng trong gánh hát. Tui biết bà má Hai có mấy người con là cô Kiều Hoa là đào chánh của gánh hát Sao Ngàn Phương của ông bầu và là soạn giả Hoài Nhân, em trai kế là Khưu Ngọc Huệ tức kép Vương Huyền, tui nhớ thằng Huệ ghiền xì ke hạng nặng và trong gánh hát thì nó hát hài cùng thằng Vũ Quang cũng dân choác. Kế thằng Huệ là thằng Khưu Ngọc Hoa tức Hoa “đầu vịt” hát kép chánh trong đoàn, sau thằng Hoa “đầu vịt” vượt biên qua Mỹ. Kế nữa là người đẹp Kiều Lan )mà tui hỏng biết tên thiệt là gì) tức cô đào chánh Kiều Lan mà tui kêu bằng chị, cô ta cũng kêu tui bằng anh (cho huề) mặc dù cô ta lớn hơn tui chắc cũng… năm sáu tuổi. Thằng Mai là con út, thằng này giọng ca của nó dở như cứt vậy nên nó lãnh trách nhiệm làm sếp sòng đám cầu chài, chuyên việc khi gánh hát đậu bến mới thì tụi cầu chài lo việc dựng rạp dựng sân khấu, lo vận chuyển vác rương đồ hội, khi hát thì phải lo mà đóng vai quân sĩ khi mấy thằng kép hô bay đâu thì phải hè nhau “Dạ” cho thiệt lớn. Thằng Mai này hay theo anh nó là thằng Huệ vẽ mặt lên sân khấu hát làm fi-co-răng, thằng này hồi tui còn theo đoàn hát thì nó trước là liên tục múc con Trúc Linh mà cắm sừng kép Thanh Hồng đã đời rồi sau nó lấy con Trinh con gái soạn giả Quy Sắc… Nói mới nhớ, bà Hai vợ soạn giả Quy Sắc từng kiếm cách gả con trinh cho tui nhưng khi đó thằng tui đâu để ý chi ba chuyện đó.

Anh Ba, tức chú Hoài Nhân còn có thằng em cột chèo là chồng Kiều Lan, tức kép chánh Chế Mỹ (không biết họ tên thiệt), thằng này còn hỗn danh “kép khùng”. Khi thằng Hoa “đầu vịt” chưa vượt biên thì thằng Chế Mỹ bị lép dữ lắm. Sau Kiều Lan bỏ đi theo thằng kép chánh Đức Minh, thằng này tui có gặp ở đâu miệt Gia Lai khi đoàn Sông Bé 3 hát gần một đoàn chi đó rồi cặp đào kép chánh bên đó là đào Kiều Lan đưa thằng chồng hờ bự con đẹp trai qua thăm gia đình.

Hồi đó đoàn Sông Bé 3 chỉ quanh đi quẩn lại vài ba vở “Rừng đêm hoa trắng” ; “Lâm Sanh Xuân Nương” ; Thanh xà Bạch xà”, tuồng chi mà có chú Cuội chị Hằng và con Ngọc Thố... tui không nhớ tựa. Lại cả tuồng xã hội mà có một câu thằng tui theo cải lương cả năm mà vẩn chưa thuộc: "Anh Năm côi dzìa đây, chỉ có ba người biết được, mày tao với thằng Tươi còn ai nữa vô đây... Tao đã để ý mày từ hồi mày vô gặp anh Năm, hồi xế mày giả vờ đi bắt cuốc bắt cu..." và còn chi nữa tui hỏng nhớ, đó cả năm đi theo gánh cải lương tui thuộc đước nhiêu đó. Trên đường lưu diễn từ Hà Nội dài trở vô miền Nam, chú Hoài Nhân có mời thêm anh Thanh Tòng ra tăng cường thêm để đạo diễn cho một vở chi đó mà tui quên không nhớ. Thời gian này anh Thanh Tòng vừa nổi tiếng lẫy lừng bằng vở cải lương pha Hồ quảng “Câu thơ yên ngựa” của đoàn tuồng cổ Minh Tơ của gia đình ảnh trình diễn tại rạp Quốc Thanh ở Saigon.

Còn nhớ, trước khi đi lưu diễn Hà Nội, theo yêu cầu của Sở VH &TT tỉnh Sông Bé thì đoàn cải lương phải tăng cường thêm diễn viên, chú Hoài Nhân đã gọi một cặp đào kép chánh nữa, kép chánh là thằng Châu Tâm trước là đệ tử bùa ngải của anh Hoàng ngọc Ẩn Sông Bé 1, trên đường lưu diễn từ miền bắc về thì thằng Châu Tâm đã bỏ đi theo gánh khác, thêm cô đào chánh từ Tây Ninh tên Lý Bạch Huệ để chia vai với đào chánh Kiều Hoa. Vậy nhưng bà chủ Kiều Hoa tỏ ra ghét Lý Bạch Huệ ra mặt và cô đào ốm nhom có nước da bánh ít, có giọng ngâm thơ rất hay, đặc biệt là khuôn mặt đẹp lộng lẫy nếu là dưới ánh đèn đêm này bị đì sát ván đến nỗi phải bỏ mà đi. Mấy năm sau in hình em Bạch Huệ vớ được anh già nào đó là nhà thơ tên Thu Bồn chi chi đó.

Mở ngoặc, thời điểm này thì kép cải lương mới là ngon lành, vừa cầm bút ký “công tra” là bầu gánh phải móc xỉa “a văng” liền tay đặng kép chánh còn mua xế hộp thứ Honda 360 để lái vi vu ra dáng công tử nhà giàu đẹp trai lại hát hay dễ lừa gái quê đặng phá trinh hay dụ “mần” tiền mấy mẹ nạ dòng nhiều của mê trai đẹp…

Đám ca sĩ “Đại nhạc hội” là Duy Khánh - Huyền Trân, Nhật Trường, Thái Châu, Chế Linh - Giáng Thu, Quang Bình - Trang Thanh Lan, “tay-no” Thanh Hùng và vân vân thì hồi đó a lê cứ gọi là đói thấy mẹ, kiếm tiền ăn cơm dĩa uống trà đá coi bộ còn khó khăn dài dài.

Vậy chớ thời đó kép cải lương Minh Vương hát một đêm két-sê phải là ba ngàn đồng có con vợ đi theo giữ tiền. Đóng ngoặc.

Thời điểm mà cô Kiều Hoa vừa nhắc đó là năm 1982, chú Hoài Nhân là thằng cha có đầu óc, chả chạy kiếm ông già tui để xin đi Hà Nội biểu diễn, sau khi cân nhắc, ông già tui đồng ý cho đoàn cải lương Sông Bé 3 đi Hà Nội để phục vụ Đại hội đảng. Rứa là đoàn Sông Bé 3 được cấp kinh phí mua sắm tùm lum thứ thay đổi diện mạo, chú Hoài nhân kéo tui bằng được đi chơi theo đoàn. Ông già tui làm Trưởng đoàn dẫn đầu ra Hà Nội. Khi tới Hà Nội thì mới thấy đối với Bộ Văn hóa Thông tin thì ông già tui còn uy tín cùng mình, ổng gọi điện kêu người thu xếp cho cả đoàn hát chỗ ăn ở ngon lành tại đường Hai Bà Trưng, khu nhà thuộc Bộ VH & TT, nơi ở rộng rãi có cả đám sinh viên người nước Lào qua Việt Nam học.

Có một sự cố là soạn giả Loan Thảo mò đi “kiếm hàng” tức tìm mua thuốc phiện về để “độp” thì bị công an Hà Nội bắt, ông già tui phải đứng dàn xếp cho yên.

Cô Kiều Hoa nói “Lần tham gia biểu diễn chào mừng Đại hội Đảng lần thứ V tại Hà Nội, đoàn Tiếng hát Kiều Hoa – Vĩnh Long lưu diễn miền Bắc hơn 6 tháng” là không đúng sự thật, chuyện xảy ra đã 17 năm và sau này tui không còn gặp lại chú Hoài Nhân cùng cô Kiều Hoa nữa. Tui nghe nói sau này chú Hoài Nhân không làm bầu cải lương nữa rồi bị vợ bỏ đuổi đi và phải sống rất khổ vân vân. Đối với dân cải lương thì chuyện bỏ vợ bỏ chồng là bình thường như cơm bữa hàng ngày. Đối với riêng tui, chú Hoài Nhân là một điển hình mà nay tui còn bị ảnh hưởng đó là lấy vợ thì phải có bổn phận lo cho vợ con cuộc sống sung sướng hạnh phúc. Trong mắt một thằng thanh niên hai mươi tuổi là tui thì soạn giả Hoài Nhân, ông bầu cải lương Hoài Nhân là một gã đàn ông thiệt đáng để tui học hỏi trong cách đối xử và lo lắng cho vợ con.Tui biết hồi đó đoàn Sông Bé 3 kiếm nhiều tiền lắm, chú Hoài Nhân mua xe hơi hiệu Honda 360 cho cô Kiều Hoa lái. Trong nội bộ thì bà thái hậu má Hai là người gom hết tiền bạc, trong gánh hát thì dàn tổng khậu toàn là má Ba, má Tư em của bà má Hai cùng các con các cháu các bà đó…

Nói luôn, kỳ đó ông già tui có giới thiệu cho chú Hoài Nhân gặp gỡ làm quen ai đó… rồi chú Hoài Nhân khoe với tui rằng đã mua được cho cô Kiều Hoa cái giải A1 toàn quốc. Tui lại nghe rồi về kể lại cho ông già nghe, thế rồi ông già tui kêu chú Hoài Nhân lên mà “cự nự” chi đó quá xá khiến bữa đó chú Hoài Nhân cúi đầu lặng im hỏng dám trả lời lấy một tiếng.

Nhớ, tỉnh Sông Bé có ba đoàn cải lương, đoàn Sông Bé 1 tức là gánh Dạ Lý Hương Mộng Tuyền của bầu Xuân tức ông chủ Diệp Nam Thắng, nhà ở tại một căn biệt thự trên đường nhỏ Bùi Thị Xuân, quận Tân Bình. Sau giải phóng thì Bầu Xuân bị bắt đi cải tạo, xác gánh do anh Hoàng Ngọc Ẩn thành lập ra đoàn cải lương Hoàng Ngọc Ẩn, sau về Sông Bé xin đăng ký và đổi tên là đoàn cải lương Sông Bé 1 do Hoáng Ngọc Ẩn là trưởng đoàn. Cha Ẩn này là thầy bùa, chà xài đồ toàn màu đỏ từ khăn gối dày dép quần áo tất tần tật, tuyền màu đỏ, thằng kép chánh Châu Tâm sau cũng theo chả chơi bùa, nó khoe với tui tùm lum chuyện… Tui còn nhớ có thời thư ảnh của bá tánh gởi về Ty Văn hóa Sông Bé quá trời chỉ một nội dung là cám ơn thầy Hoàng Ngọc Ẩn tài giỏi đức độ chữa bịnh cứu đời và vân vân. Sau thì cha Ẩn bỏ chạy đâu mất rồi anh Út Sương về làm trưởng đoàn Sông Bé 1. Thời gian nữa có bầu Xuân được thả về làm đơn xin lại xác gánh, rồi đoàn Sông Bé 1 trả về cho bầu Xuân và đổi tên là “đoàn cải lương Sông Bé đợt mới”, bầu Xuân gọi thằng Vũ Linh nhỏ con có khuôn mặt dài như mặt ngựa từ đâu miền tây về làm kép chánh. Thằng Vũ Linh tướng tá dòm thấy ghê mà nó có giọng ca hay, vừa ký công tra là bầu Xuân down money cho nó mua xe hơi Honda 360 liền. Hồi đó bầu Xuân coi bộ cưng thằng kép cây tiền Vũ Linh này lắm... tui ghé nhà ổng chơi lần nào cũng thấy thằng này mặc pizama chạy ra chào tui, in hình nó ở luôn đó.

Nhớ, đoàn Sông Bé 2 do cô Út Sinh là chủ, cô Út có hai đứa con một trai một gái, đứa lớn là thằng Tuấn cùng tuổi tui, tánh thằng này cực hay, tui khen nó vì thằng này cư xử thiệt khéo không hề tỏ ra mình chủ cả giàu có mà khi người, trong đoàn hát trên dưới ai cũng quý mến thằng Tuấn thiệt tình… con Trang là em thằng Tuấn cặp bồ với thằng Dũng là con ông Lộc nhà ở quận 11, ông Lộc là dân giàu lớn thời đó ở Saigon. Sau cô Út Sinh xuất cảnh đi Mỹ. Đoàn Sông Bé 2 cô Út sang lại cho bầu Quới...

Tui muốn rằng mọi người khi kể lại quá khứ của mình thì hãy kể cho thiệt, hãy kể cho đúng chớ đừng sa lầy vô thói đời thường là hám chút danh còm mà cải biên xào nấu thêm bớt tùm lum chuyện của quá khứ. Hãy nhớ rằng chắc chắn sẽ phải có ít nhứt là một ai đó còn sống và biết rõ chuyện của mình trong một thời điểm nhứt định nào đó đã qua trên đường đời chớ đừng tưởng.

Kết, trong bài báo thì cô Kiều Hoa có nói tới đoàn cải lương Kiều Hoa – Vĩnh Long gì đó, riêng tui thì tui đồ rằng khi không còn ở Sông Bé nữa thì chú Hoài Nhân mang xác gánh về Vĩnh Long mà đăng ký tên mới đó. Chớ như cô Kiều Hoa là đàn bà mà theo như lời chú Hoài Nhân từng nói như muốn dạy tui khi hai chú cháu nằm trên hai chiếc võng trên đường đi lưu diễn, chú Hoài Nhân có biệt tài là ổng nheo một con mắt bên trái nhắm hẳn lại, con mắt phải thì mở còn chớp chớp mà biểu tui rằng: " Con hãy nhớ rằng đàn bà là thứ đái không qua ngọn cỏ đâu thể làm được chuyện gì" thì sức mấy mà lập đoàn này đoàn nọ. Print